روز گذشته رئیس هشتمین کنگره بین‌ا‌لمللی غدد ایران گفت: شیوع دیابت در ایران حدود 10درصد است اما اکنون این بیماری که شیوع آن در برخی شهرها در افراد بالای 20 سال به 20 درصد هم می‌رسد، مهم‌ترین بیماری غیرواگیر در کشور است.
دکتر فریدون عزیزی، رئیس پژوهشکده غدد درون‌ریز و متابولیسم دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، در گفت‌وگو با فارس افزود: اکنون با کنترل قابل‌قبول بیماری گواتر در کشور مهم‌ترین بیماری غدد در کشور، دیابت است و به‌علت کم تحرکی و رژیم غذایی نامناسب هر ساله بر تعداد افراد دیابتی اضافه می‌شود.
همچنین شیوع اختلال تحمل گلوکز و دیابت در بین افراد بالای 20سال کشور حدود 20درصد است و گرچه شیوع کشوری آن اندکی کمتر از این میزان است و در مناطق روستایی به‌علت تغذیه سالم و تحرک بیشتر شیوع آن به 4 تا 8درصد کاهش می‌یابد اما روند رو به گسترش این بیماری در کشور بسیار نگران‌کننده است.
اعلام‌این موضوع از زبان رئیس پژوهشکده غدد درون‌ریز و متابولیسم دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در حالی است که کارشناسان ضمن هشدار نسبت به کاهش سن ابتلا به دیابت نوع 2 در کشور به سنین نوجوانی و همچنین رواج این بیماری در میان جمعیت روستانشین، نسبت به جدی‌گرفتن امر غربالگری افراد در معرض خطر و همچنین مبتلایان به این بیماری تاکید می‌کنند؛
به‌طوری که دکتر علیرضا مهدوی، کارشناس مسئول بیماری‌های غدد و متابولیک وزارت بهداشت با اشاره به چاق‌تر شدن و کم تحرکی کودکان امروزی می‌گوید: اگرچه پیش‌تر شاهد بروز دیابت نوع 2 در سنین بزرگسالی (غالبا بعد از 40سالگی) بودیم، اما امروزه گزارش‌هایی از دیابت نوع 2 در نوجوانان کشورمان داریم.
وی ادامه می‌دهد: از سوی دیگر با پیر شدن چهره جمعیتی ایران (سالمند شدن) به‌نظر می‌رسد شیوع دیابت نوع 2 در هر دو جمعیت شهری و روستایی رو به افزایش است؛ به‌طوری که نتایج غربالگری سه سالانه وزارت بهداشت نیز مؤید این مطلب است.
اصلاح سبک زندگی، بعد غربالگری
اگرچه به گفته دکتر مهدوی، از سال 1383 برنامه کنترل و پیشگیری دیابت در نظام شبکه (PHC) ادغام شد و در مرحله نخست این برنامه روستاییان بالای 30سال و تمامی زنان باردار غربالگری شدند، ولی به گفته بسیاری از کارشناسان غربالگری بیماری دیابت به‌علت مزمن بودن سیر آن، تعداد موارد مرگ‌ومیر را کاهش نخواهد داد.
دکتر محسن خوش‌نیت، فوق‌تخصص غدد و متابولیسم و عضو هیأت علمی مرکز تحقیقات غدد و متابولیسم دانشگاه علوم پزشکی تهران در این باره به همشهری می‌گوید: شیوع دیابت در ایران در حدود 3میلیون نفر است که از این تعداد حدود 90درصد مبتلایان، دیابت نوع 2 دارند.
با این حال بحث غربالگری بیماری دیابت در تمام دنیا یک بحث مورد چالش است و کارشناسان در مورد آن دیدگاه‌های مختلفی را بیان کرده‌اند؛چون توصیه عمومی بر این است که ما افراد بالای 45 سال را با قند خون ناشتا هر 3 سال یک‌بار غربالگری کنیم.
علاوه بر این افراد زیر این سن هم درصورتی که در معرض عوامل خطری مثل فشار خون، چربی خون، دیابت بارداری، تخمدان‌های پلی‌کیستیک، چاقی یا سابقه فامیلی ابتلا به دیابت هستند، با فواصل کمتر از 3سال باید غربالگری شوند.
دکتر خوش نیت در ادامه این‌طور توضیح می‌دهد: مطالعات به تازگی نشان داده‌اند که با غربالگری بیشتر نتوانستیم مرگ‌ومیر ناشی از دیابت را کاهش دهیم. تجربه خیلی از کشورهای پیشرفته هم این امر را ثابت می‌کند.
به عقیده این عضو هیأت علمی مرکز تحقیقات غدد دانشگاه علوم پزشکی تهران، دلیل این مسئله هم این است که به هر حال ما با غربالگری، دیابت را زود تشخیص می‌دهیم ولی به‌طور کلی درمان این بیماری یک درمان سخت است و نیاز به اصلاح سبک زندگی توسط خود فرد دارد.
این در حالی است که اکثر کارشناسان هم این امر را تایید می‌کنند که اکثر بیماران مبتلا به دیابت بعد از مدتی از روندمعالجه بیماری‌شان خسته می‌شوند و همکاری کافی را در امر درمان نمی‌کنند؛ مثلا نسبت به رژیم غذایی خود بی‌اهمیت می‌شوند یا سیگار کشیدن را کنار نمی‌گذارند.
البته فراموش نشود که به گفته کارشناسان یکی از مهم‌ترین مسائل مربوط به بیماران دیابتی این است که در این بیماران افسردگی شیوع بالایی دارد و همین امر انگیزه آنها را از ادامه روند درمان سلب می‌کند.
به گفته دکتر خوش نیت در بسیاری از کشورهای دنیا این مشکل وجود دارد؛ به‌طوری که در کشور آمریکا کمتر از 10 درصد مردم مبتلا به دیابت، روی بیماری خود کنترل دارند. این یعنی حتی اگر تمام شرایط و امکانات درمانی هم وجود داشته باشد، از آنجا که کنترل دیابت وابسته به‌خود فرد است بیماری چندان قابل درمان نیست؛ زیرا اصلاح شیوه زندگی برای همه ما مشکل است.
کنترل دیابت به کمک آموزش
اگرچه به عقیده دکتر خوش نیت مرگ‌ومیر ناشی از دیابت زمانی کم می‌شود که بتوانیم دیابت را با آموزش دادن به مبتلایان کنترل کنیم، دکتر اسدالله رجب، رئیس انجمن دیابت کشور نیز با تاکید براینکه درمان دیابت تنها دارو نبوده و مستلزم امری تیمی است، معتقد است که بیش از حدود 95 درصد دیابتی‌ها از کنترل نامطلوب قند خون برخوردارند.
به عقیده وی در این راستا فرد دیابتی باید با آموزش‌های مستمر در درمان خود توانمند باشد؛ چرا که درمان موفق دیابت، نیازمند همکاری بیمار و پزشک است و بیمار به‌منظور شریک شدن با پزشک در روند درمان، باید توانمند باشد.
علاوه بر این، به عقیده دکتر خوش نیت نیز بیشترین علت مرگ‌ومیر در دیابت نوع2 عوارض قلبی – عروقی است و کاهش این عوارض با کنترل دقیق قند خون، کنترل چربی‌های خون، کنترل فشار خون و فعالیت بدنی منظم امکان‌پذیر است؛البته همراه با ویزیت‌های منظم.
البته بیان این عبارات از زبان این فوق تخصص غدد و متابولیسم در حالی است که به گفته دکتر ساسان شرقی، فوق تخصص غدد و متابولیسم و عضو هیأت علمی مرکز تحقیقات غدد دانشگاه علوم پزشکی تهران، با همه اوصاف، غربالگری مبتلایان به دیابت و افراد در معرض خطر این بیماری را به هیچ وجه نمی‌توان نادیده گرفت.
دکتر شرقی می‌گوید: ما همیشه توصیه می‌کنیم که افراد در معرض خطر دیابت نوع 2 و افراد بالای 45 سال حتما غربالگری شوند؛ چون آموزش افراد هیچ منافاتی با غربالگری دیابت ندارد و هر‌دو این عوامل در واقع مکمل هم هستند.وی می‌افزاید: البته اگر مردم این آموزش را نبینند که دیابت چه عوارضی دارد، قطعا غربالگری بی‌فایده خواهد بود.
